May 18, 2016
Artikel
De hondenneus en emoties

Je herkent het misschien wel. Je ruikt een bepaalde aftershave en herinnert je ineens de vader van dat vriendinnetje van vroeger. Of die bloesemgeur in het voorjaar doet meteen denken aan oma’s fruitbomen. Soms gaat het zelfs verder en komt met de geur niet alleen de herinnering maar ook een gevoel, een emotie mee. Hoe zit dat eigenlijk bij honden. Koppelen zij emotie aan geur?

MRI onderzoek naar hersenactiviteit bij honden

We weten dat honden voor informatie uit hun omgeving zwaar leunen op hun reukvermogen. We weten ook dat honden bekende en onbekende mensen op basis van geur kunnen herkennen en onderscheiden. Maar we weten niet wat honden daarbij denken. Een eerste blik in de hersenen van honden tijdens geurverwerking wordt geboden door 

mri dog

recent gepubliceerd onderzoek van Gregory Berns (*). Daarbij werd twaalf honden van verschillende rassen eerst geleerd om heel stil in een MRI apparaat te liggen terwijl ze snuffelen aan een gaasje. Tijdens de echte test kregen de honden vijf verschillende geuren voorgeschoteld. Hun eigen geur, die van een onbekende en bekende hond en die van een onbekende en bekende mens. Vervolgens werd met behulp van MRI beelden gekeken naar de activatie en plaats van activatie in de hersenen als reactie op de aangeboden gaasjes met geuren.

Hersengebieden met specifieke functies

De hersenen zijn een complex orgaan waar belangrijke functies als beweging, geheugen, cognitie en emotie wordt geregeld. De hersenen zijn verantwoordelijk voor waarnemen, aansturen, controleren en informatieverwerking. Zo komen geurprikkels eerst binnen in het gebied in de hersenen dat de bulbus olfactorius heet, voordat de prikkel verder wordt verwerkt en gestuurd wordt naar verschillende delen van de hersenen. Een gebied in de hersenen dat de nucleus caudatus heet blijkt bij de mens belangrijk te zijn bij motivatie en de verwerking van emoties. Bij honden is aangetoond dat de caudatus geactiveerd wordt als de hond een signaal krijgt waarvan hij door klassieke conditionering weet dat er een beloning (voertje) op volgt. Algemeen wordt gedacht dat dit te maken heeft met een verhoogde dopamine afgifte van de caudatus.

Hondenneus en emoties

Uit het onderzoek met de vijf verschillende geuren die aan de testhonden werd aangeboden blijkt dat, zoals verwacht werd, alle vijf de geuren dezelfde activatie van het geurgebied, de bulbus olfactoris, laten zien. Echter, het caudatus gebied in de hersenen reageerde veel sterker op geur van een bekende persoon dan op de andere vier aangeboden geuren. De op twee na sterkste respons werd opgeroepen door de geur van een bekende hond. Dit betekent dat honden niet alleen de geur van bekende en onbekende mensen kan onderscheiden maar dat de geur van een bekend persoon als positief/beloning geassocieerd wordt. Alhoewel de betekenis van deze resultaten verder onderzocht zal moeten worden, is het op zijn minst opmerkelijk te noemen dat een voor een hond bekende mens deze specifieke (belonings)reactie in de hersenen laat zien.

Therapiehonden

Sommige van de honden die aan dit onderzoek meededen waren opgeleid als hulp- of therapiehond. Deze honden vertoonden veruit de grootste activiteit in het caudatus gebied bij het ruiken van een bekende mens. Hoe dit komt is onduidelijk. Het kan aangeleerd en aangemoedigd zijn (nurture) tijdens de opleiding, maar het kan ook zijn dat er een genetische component is (nature) waarop (onbewust) is geselecteerd bij het kiezen van honden/pups die de opleiding in gaan. Verder onderzoek zal dit uit moeten wijzen.

(*) Gregory S Berns et al. 2014. Behavioural Processes. DOI 10.1016/j.beproc.2014.02.011

Nikki Rethmeier